Polska
Narzędzia
Działania
Ogólne
Drukuj lub eksportuj
W innych projektach
Polska | |
Flaga | |
Lokalizacja | |
Informacje | |
Stolica | Warszawa |
Ustrój | demokracja parlamentarna |
Waluta | złoty (PLN, zł) 1 zł = 100 groszy (gr) |
Strefa czasowa | UTC +1 zima UTC +2 lato |
Powierzchnia | 312 685 km² |
Liczba ludności | 38 382 576 |
Język urzędowy | polski |
Religia dominująca | katolicyzm |
Kod telefoniczny | +48 |
Napięcie elektryczne | 230 V / 50 Hz |
Typ gniazdka | E, C |
Kod samochodowy | PL |
Ruch samochodowy | prawostronny |
Domena internetowa | .pl |
Polska – państwo położone w Europie Środkowej, nad Morzem Bałtyckim. Graniczy na północnym wschodzie z Rosją (obwodem kaliningradzkim), na wschodzie z Litwą, Białorusią i Ukrainą, na południu ze Słowacją i Czechami, na zachodzie z Niemcami.
Polska jest atrakcyjna pod względem turystycznym i może zaoferować turystom różnorodne możliwości wypoczynku i rekreacji. Niekiedy celem przyjeżdżających do Polski są zakupy, leczenie sanatoryjne lub zabiegi medyczne i stomatologiczne („turystyka medyczna”).
Jedną z wielu zalet, które Polska może zaoferować to: ciekawa, różnorodna i w wielu miejscach naturalna przyroda. Wybrzeże Bałtyku to liczne piaszczyste plaże i kurorty oferujące szeroką gamę rozrywek. Pas jezior to przede wszystkim żeglarstwo i wędkarstwo oraz liczne plaże i kąpieliska. Na nizinach można spotkać ciekawe przyrodniczo tereny, a także skorzystać z uzdrowisk takich jak Ciechocinek i Nałęczów. Południe Polski to znana z jurajskiego krajobrazu Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, Bieszczady z nadającymi się do pieszych wędrówek połoninami, Tatry nadające się do turystyki górskiej, a także malownicze Beskidy i Sudety z pasmami górskim takimi jak Karkonosze i Góry Sowie oraz kotliny śródgórskie Kłodzka i Jeleniogórska.
Najdłuższą rzeką Polski jest Wisła, to także najdłuższa rzeka uchodząca do Bałtyku, o długości 1047 km. Dorzecze Wisły zajmuje powierzchnię 194 424 km² (w Polsce 168 000 km²).
Historia Polski obejmuje dzieje państwa i narodu polskiego od X do XXI wieku.
Dzieje Polski rozpoczynają się wraz z panowaniem pierwszego historycznego władcy Mieszka I, który w 966 roku przyjął chrzest. Jego syn Bolesław Chrobry w 1025 roku został koronowany na pierwszego króla Polski. Do 1138 roku Polska jako monarchia patrymonialna rządzona była przez władców z dynastii Piastów, którzy nie licząc wydzielanych juniorom dzielnic i przejściowych okresów podziału, zachowywali zwierzchność nad całym jej terytorium.
W efekcie tzw. ustawy sukcesyjnej księcia Bolesława Krzywoustego ziemie polskie uległy na 150 lat pogłębiającemu się rozbiciu dzielnicowemu. Próby ponownego zjednoczenia zaczęto podejmować pod koniec XIII w., a ostatecznie zostały one uwieńczone koronacją Władysława Łokietka w 1320 roku. Dynastia Piastów wygasła po śmierci jego syna, Kazimierza Wielkiego w 1370, który nie pozostawił potomków. Rządy w Polsce przejęli Andegawenowie (Ludwik Węgierski i Jadwiga), a następnie królowie z dynastii Jagiellonów.
W 1569 Korona Królestwa Polskiego weszła w stały związek z Wielkim Księstwem Litewskim. Na mocy unii zawartej w Lublinie powstała Rzeczpospolita Obojga Narodów, którą od 1573 rządzili władcy powoływani drogą wolnej elekcji. Państwo to było jednym z największych terytorialnie organizmów politycznych Europy. Po pokoju z Rosją zawartym w Polanowie w 1634 osiągnęło powierzchnię 990 tys. km². W tym okresie w Rzeczypospolitej wykształcił się swoisty system polityczny, oparty na dominacji bardzo licznej szlachty i systemie rządów parlamentarnych. Złoty wiek państwa przypadł na okres rządów ostatnich Jagiellonów. Ostatecznie zakończył się on wraz z wojnami połowy XVII wieku.
W kolejnym stuleciu pogrążona w anarchii Rzeczpospolita zaczęła popadać w silną zależność od Rosji, a następnie zniknęła z mapy Europy w rezultacie trzech rozbiorów. Samodzielne państwo polskie nie istniało aż do XX wieku, choć okresowo pojawiały się jego szczątkowe formy, takie jak Księstwo Warszawskie, Królestwo Kongresowe czy Wielkie Księstwo Poznańskie. Pełne odrodzenie Polski nastąpiło dopiero po I wojnie światowej, kiedy w sytuacji upadku mocarstw rozbiorowych powstała II Rzeczpospolita. Istniała ona do 1939, czyli do początku II wojny światowej. We wrześniu 1939 ziemie polskie zajęte zostały przez III Rzeszę i ZSRR. Dopiero od 1944 rozpoczęło się ich stopniowe przejmowanie przez oddziały sowieckie i utworzonego u ich boku Ludowego Wojska Polskiego.
Po zakończeniu wojny Polska znalazła się za tzw. żelazną kurtyną, a władzę w niej przejęli komuniści. W 1952 r. państwo przemianowano na Polską Rzeczpospolitą Ludową. Do 1989 r. panował w niej system partyjny, w którym przewodnią rolę pełniła Polska Zjednoczona Partia Robotnicza. Oprócz niej występowały jeszcze ugrupowania satelickie – ZSL i SD. Upadła ona ostatecznie w efekcie procesu określanego mianem Jesieni Narodów. Wybory parlamentarne w 1989 r. zapoczątkowały procesy demokratyzacji i reform gospodarczych, które umożliwiły III Rzeczypospolitej wstąpienie do NATO (1999), a następnie Unii Europejskiej (2004).
zdjęcie | obiekt |
---|---|
Stare Miasto w Krakowie – obszar obejmujący Rynek Główny w Krakowie wraz z okolicznymi ulicami, Wawel oraz dzielnicę Kazimierz. Do najistotniejszych zabytków należą: Wieża Ratuszowa, Sukiennice, Zamek na Wawelu, Barbakan, zabytkowe synagogi na Kazimierzu oraz budynki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Obszar został wpisany na listę UNESCO w 1978 roku, jako jeden z 12 pierwszych obiektów na świecie. | |
Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni – znajdujące się w pobliżu Krakowa w Wieliczce oraz Bochni kopalnie to zespół udostępnionych do zwiedzania korytarzy. W Wieliczce mają one aż 360 km na 9 poziomach, choć trasa turystyczna liczy 3 km z nich. W kopalni w Bochni wśród atrakcji znajdziemy m.in. podziemną kolejkę, zjeżdżalnię, a także możliwość przenocowania na głębokości 250 m pod ziemią. Kopalnia Soli w Wieliczce została wpisana na listę w 1978 roku, jako jeden z 12 pierwszych obiektów na świecie. Kopalnia w Bochni została dodana w 2013 roku. | |
Auschwitz-Birkenau. Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady (1940–1945) – teren dawnego obozu zagłady jest szczególną pamiątką historyczną. Wpisany na listę UNESCO w 1979 roku. | |
Puszcza Białowieska – leżący na terenie Polski i Białorusi las pierwotny, jeden z ostatnich w Europie. Znany przede wszystkim z populacji żubrów. Wpisana na listę UNSECO w 1979 roku, później obszar wpisu znacznie rozszerzono. | |
Stare Miasto w Warszawie – odbudowane po II wojnie światowej, w której zostało zniszczone w 85% centrum miasta, ze starannie odrestaurowanymi kościołami, pałacami i rynkiem. Na liście UNESCO od 1980 r. | |
Stare Miasto w Zamościu – wybudowane w XVI wieku przez Jana Zamoyskiego na wzór idealnego miasta włoskiego. Na listę wpisane w 1992 roku. | |
Średniowieczny zespół miejski Torunia – zabytkowe centrum Torunia to m.in. ruiny zamku krzyżackiego z XIII wieku oraz średniowieczna hanzeatycka zabudowa. Na liście UNESCO od 1997 roku. | |
Zamek krzyżacki w Malborku – wybudowana w XIII wieku twierdza krzyżacka, od 1309 roku siedziba Wielkiego Mistrza. Odbudowana na przełomie XIX i XX wieku. W 1997 wpisana na listę UNESCO. | |
Kalwaria Zebrzydowska: manierystyczny zespół architektoniczny i krajobrazowy oraz park pielgrzymkowy – ważne miejsce pielgrzymkowe od XVII wieku, sanktuarium bernardynów, na które składa się bazylika, klasztor i 42 kaplice. Nazywane "Polską Jerozolimą". Wpisane na listę UNESCO w 1999 roku. | |
Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy – największe w Europie kościoły o konstrukcji szkieletowej, wybudowane w XVII wieku na pamiątkę pokoju westfalskiego, kończącego wojnę trzydziestoletnią. Na listę UNESCO wpisane w 2001 roku. | |
Drewniane kościoły południowej Małopolski: Binarowa, Blizne, Dębno, Haczów, Lipnica Murowana, Sękowa – zespół średniowiecznych kościołów drewnianych, wybudowanych techniką zrębową. Od 2003 na liście UNESCO. | |
Park Mużakowski – położony w Łęknicy w województwie lubuskim rozciąga się po obu stronach Nysy Łużyckiej. Jest największym parkiem w stylu angielskim na terenie Polski – po stronie polskiej ma 552 ha, a po niemieckiej 206 ha. Powstał w 1815 roku, na listę wpisany w 2004 roku. | |
Hala Stulecia we Wrocławiu – wybudowany w latach 1911–13 we Wrocławiu żelazobetonowy budynek, upamiętniający setną rocznicę bitwy pod Lipskiem. W 2006 roku została umieszczona na liście UNESCO. | |
Drewniane cerkwie w polskim i ukraińskim regionie Karpat – 16 cerkwi o konstrukcji zrębowej, z których 8 znajduje się na terenie Polski: w Radrużu, Chotyńcu, Smolinku, Turzańsku, Powroźniku, Owczarach, Kwiatoniu, i Brunarach Wyżnych. Wpisane na listę w 2013 roku. | |
Kopalnia rud ołowiu, srebra i cynku w Tarnowskich Górach oraz system gospodarowania wodami podziemnymi – najmłodszy wpis z 2017 roku. Obejmuje kopalnię wraz z szybami i sztolniami, a także budynek przepompowni parowej. |
Sieć transportowa w Polsce jest dobrze rozwinięta. Koleją można dotrzeć bez problemu do większych i średnich polskich miast, natomiast do praktycznie wszystkich mniejszych miejscowości kursują autobusy lub busy przewoźników prywatnych.
Przewozy kolejowe w Polsce oferuje spółka PKP S.A., w skład której wchodzą spółki operatorskie, takie jak: PKP Intercity, PKP Szybka Kolej Miejska, PKP Cargo itd. Do przewoźników zaliczamy też Polregio, które przewożą największą liczbę pasażerów w Polsce oraz przewoźnicy regionalni, np. Koleje Mazowieckie, Koleje Śląskie, Koleje Dolnośląskie, Koleje Wielkopolskie czy Arriva RP.
Ze względu na cenę, standard oraz szybkość przejazdu można wyróżnić następujące rodzaje pociągów:
Sieć połączeń kolejowych jest gęsta, choć w ostatnich 15 latach z powodów ekonomicznych zmniejsza się. Od kilku lat na szczęście lokalne samorządy dążą do przywracania lokalnych linii kolejowych; pociągiem można dojechać ponownie m.in. do Darłowa, Mielna, w Góry Sowie, do Olecka, Wałcza itd.
Sieć drogowa w Polsce jest dobrze rozwinięta. Pewnym problemem jest mała ilość obwodnic miast, przez co przemieszczając się samochodem nierzadko należy przejeżdżać przez ich centra. Istnieje sieć autostad krajowych, przy czym trzy (A1,A2 i A4) prowadzą przez cały kraj i (za wyjątkiem A4) nie są ukończone, jedna autostrada nie jest zbyt długa, ale nie jest obwodnicą (A18, wciąż w budowie). Istnieją też dwie obwodnice (A6 i A8) a jedna (A50) jest planowana. Sieć uzupełniają bardzo podobne do autstrad drogi ekspresowe (oznaczenia S).